مجله فرهنگی اجتماعی بیرک

گنیجه ای در دست فراموشی / قلعه ایرندگان نماد تاریخ و فرهنگ را ترمیم کرده اند یا تخریب

قلعه ایرندگان

درباره  قلعه :

 قلعه ایرندگان را به دلیل موقعیت مکانی در کنار رودخانه ایرندگان و درختان سر به فلک کشیده خرما و با داشتن معماری ایرانی-اسلامی  منحصر به فرد، میتوان زیبا ترین قلعه بلوچستان نامید،اما متاسفانه با توجه به تخریب های صورت گرفته شده شکل ظاهری و زیبایی خود را از دست داده است .

بنای اصلی باقی مانده  قلعه ایرندگان در قاعده،به صورت مستطیل ۳۶در۲۵متر ،در سه طبقه ساخته شده است .به گونه ای كه هر چه بر ارتفاع آن افزوده می شود از حجم آن كم می شود ودر ظاهر به شكل «مصطبه هرم» در می آیدكه موجب ایستایی بیشتر بنا و جلوگیری از رانش دیوارهای قطور و مرتفع آن می شود.

محل ورود قلعه تنها از طریق پلكان شمال شرقی امكان پذیر بوده است و واردشونده ها پس از عبور از درب اصلی قلعه به وسیله معبری به در گاهی در سمت میانی دیواره جنوبی واز آنجا به وسیله یك راهرو تونل به طول ۱۶/۵ متر با شیب نسبتا تند به حیاط مركزی می رسیدند .همچنین برای دسترسی به آ چاهی در حیاط مركزی حفر شده است.

قلعه ایرندگان در مجموع  ۱۰ اتاق كوچك و بزرگ داشته كه در اطراف حیاط مركزی جای گرفته اند و برای دسترسی به فضاهای حاكم نشین و تابستانی ، راه پله یی مخفی، كم عرض ، با شیب زیاد وجود دارد.

از آخرین حکام قلعه ایرندگان میتوان به میر درا،  دوست محمدخان میرزهری  و برادرانش  ،علی بیک خان، میر صاحبداد خان،میرحسین  ،میرسبزعلی خان  و رحیم خان اشاره کرد.

قلعه ایرندگان ساخت چه دوران از تاریخ میباشد؟

در مورد تاریخ ساخت قلعه به دلیل کم کاری و بی توجهی میراث فرهنگی خاش اطلاعات دقیقی در دسترس نمیباشد ، اما بر اساس اطلاعات محلی سابقه قلعه به دوران صفاریان بر میگردد، و در دوران افشاریه و قاجاریه مرمت و گسترش یافته است، در اطلاعات ثبت شده ی میراث فرهنگی و آثار ملی ایران به طرزی عجیب و غیر باور کردنی ساخت قلعه در دوران قاجاریه معرفی شده، این در صورتیست که کهنسالان ایرندگانی از پدران و پدربزرگان خود نقل میکنند که تاریخ ساخت قلعه را نمیدانسته اند که خود اثبات کننده ی تاریخ قلعه است،  لازم است برای مشخص کردن تاریخ دقیق ساخت قلعه از سوی اداره میراث فرهنگی تحقیقات لازم صورت گیرد و شبهات پیش آمده را برطرف سازند

قلعه مورد ترمیم قرار گرفته شده یا تخریب؟

قلعه ایرندگان محوطه ای با مساحت بالا داشته و  فقط به بنای فعلی محدود نبوده و تا سه دهه ی پیش این قلعه با برج ها، کوچه ها و منازلی بزرگ و کوچک یک طبقه و دو طبقه ی پیوسته و متصل امتداد داشته، اطراف قلعه دارای دو دروازه شرقی و غربی بوده که این دو دروازه هر دو به مساجد راه داشته اند (انتهای  دروازه شرقی به مسجد ملا گل محمد و انتهای دروازه غربی به مسجد ملا فیروز در محل مسجد جامع فعلی ده قلعه)

برای ساخت ساختمان های دولتی اطراف قلعه اعم از مدارس، تعاونی، کتابخانه، منازل و… ادارات دست به تخریب منازل و برج های تاریخی اطراف قلعه میزنند که این خود خیانتی بر تاریخ و فرهنگ مردم ایرندگان محسوب میشود، خود قلعه نیز سالم و مستحکم بوده ولی به دست عده ای فرهنگ فروخته، برای استفاده از تنه درختان استفاده شده در سقف تخریب میشود

همچنین بودجه هایی که برای مرمت  قلعه اختصاص داده شده  و کار ترمیم (ترمیم نمایشی) توسط چندی از افراد نا آشنا با معماری قلعه و بدون کار کارشناسی انجام شده که که به جای ترمیم برخی از دریچه ها پنجره ها و راه پله ها را از بین میبرند، این  دریچه ،،   پنجره ،،  راه  پله  ها   خود  آثار  گران قیمتی  بوده  که  هر  کدام  صدها  راز  در  خود  داشته ، و این  ترمیم  نبوده  بلکه  خیانتی دیگر بوده برای نابودی اصل و اساس گنجینه تاریخی ایرندگان

پیشنهادات

برای مشخص کردن تاریخ دقیق  ساخت قلعه و همچنین بازسازی و ترمیم قلعه پیشنهاد میشود تیم های تحقیقاتی و معماران مجرب و  مورد تایید از سوی میراث فرهنگی اعزام شوند، بلکه بخشی از اشتباهات گذشته را جبران نمایند

رودخانه ی مرنتاک یکی از شاخه های اصلی ایرندگان است و دو سرچشمه دارد سرشاخه های اصلی آن از کوه بیرک غربی،شمال غربی این کوه و  شاخه های دیگر از کوه های  جنوب شهر خاش و ازجنوب شرقی کوه پنج انگشت سرچشمه می گیرند و در تمامی روز های سال آب دارد

 ادامه مطلب

برادر عزیز و ارجمند جناب آقای میرمراد مارندگانی، انتخاب شایسته و به جا جناب عالی

را به عنوان رئیس محترم شورای اسلامی شهرستان خاش و نماينده ي شوراي شهرستان

درشوراي استان تبریک و تهنیت عرض نموده،توفیق شما را جهت خدمت به مردم شریف

شهرستان خاش از خداوند منان مسئلت دارم.

 ايرندگاني

پيام تبريكي كه آقاي يحيي هاشم زهي عضو شوراي اسلامي شهرستان خاش در نظرات براي ايشون فرستادند

 من هم بعنوان یکی از دوستانی که لیاقت حضور توی این دوره از شورای شهر خاش

رو درکنار این عزیز یافتم وجود این نازنین رو یک نعمت برای مردم خاش میدونم

و2پیروزی اخیرایشون در انتخابات شورای شهرستان بعنوان رییس شورای شهرستان خاش

ونماینده شورای شهرستان در شورای استان روبه این عزیز ودیگر طرفدارانشون تبریک میگم

ارادتمند همه شما هاشم زهی

از لطف همه دوستان کمال تشکر رادارم٬انشاا... بتوانم با همکاری سایر دوستان و همکاران برای شهرستان خاش مثمر ثمر باشم(مير مراد مارندگاني)

صبح روز یکشنبه مورخ 16تیر92 آقای ناروئی استاندار سیستان و بلوچستان به همراه هیئت همراه خود و آقای شهرکی فرماندار خاش به ایرندگان آمدند.ایشان ابتدا...

ادامه متن در ادامه مطلب