درخت جَک

وجود کوهستان های مرتفع و همچنین سلسه کوه های بیرک ،سیه بند و زردان در بخش ایرندگان موجب شکل گیری رودخانه ی بزرگ ایرندگان شده که این رودخانه و منطقه ایرندگان دارای شرایط و پتانسیل ها و زیست محیطی منحصر به فرد میباشد، از جمله موارد منحصر به فرد ایرندگان میتوان به تنوع آب و هوایی بالا ی این منطقه اشاره کرد. وجود گونه های گیاهی سردسیری و گرمسیری متنوع شرایط ایده آلی برای وجود انواع گیاهان فراهم کرده است. مهمترین گونه های درختی ایرندگان شامل انواع درختان سردسیری و گرم سیری ، بنه ، داز ،گز، بادام کوهی ، کنار و پدگ و…است و وجود درختانی نظیر”شیشم” یا جَک حاكي از غنای ژنتيکی گیاهی این منطقه از شهرستان خاش  است.

معرفی درخت جک (شیشم) نام علمی( Dalbergia sissoo)

جَک یا شيشم درختي است بزرگ، خزان كننده و بومي كشورهاي پاكستان نپال هند بوتان و افغانستان است دركشور ايران نيز داراي رويشگاه هاي طبيعي محدود با سطح اندك دراستان هاي هرمزگان، خوزستان سيستان و بلوچستان وكرمان مي باشد. نام این درخت در فارسی شیشم است كه در ایرندگان بلوچستان آن را جک ، در جیرفت و هرمزگان آن را جک، در آبادان سیسو می گویند .

در استان سيستان و بلوچستان در حاشیه رودخانه و کنار زمین های کشاورزی ایرندگان به صورت طبیعی روییده و به وفور دیده میشود و برای مردم ایرندگان مورد احترام  می باشد.این درختان در استان علاوه بر ایرندگان در تنگه سرحه نیکشهر نیز وجود دارند.

درخت جَک جزء درختان صنعتي بسيار مهم به شمار مي رود. چوب سخت و محكم آن براي خراطي بسيار مناسب که رنگ و جلا را به خوبي پذيرفته و درخشان مي گردد. به راحتي به صورت ورقه قابل جدا شدن است، به همين جهت در روكش سازي ازآن استفاده مي شود. برگ هاي درختان جک به عنوان علوفه براي تغذيه دام ها مورد استفاده است. این درخت از انواع درختان نادر در ایران  است و در برخی مناطق ممنوع القطع میباشد.

 برگ جک، شتر را خيلي چاق مي كند، اما مصرف زياد آن در فصل بهار باعث مرگ حيوان مي شود، چون در اين فصل جريان شيره گياهي زياد است و اين شيره كه خيلي چسبناك است موجب مرگ شتر مي گردد. تغذيه از برگ جک در خارج از فصل بهار هيچ گونه خطري را ايجاد نمي كند.

میوه درخت جک تند ، تيز و گس است و بعنوان خلط آور، دفع كرم، ضد سوختگي و اشتها آوربه كار مي رود. تشنگي و تهمع را كاهش مي دهد. از بين برنده احساسات و معالج بيماري پوست، زخم معده و بيماري هاي خون است. شيره برگها براي معالجه بيماري هاي چشم توصيه شده است. ريشه هاي آن خيلي قابض و بوسيله موش و مورچه مورد تغذيه قرار نمي گيرد و روغن آن براي بيماري هاي جلدي مورد استفاده مي باشد.با توجه به مهیا بودن شرایط اقلیمی رشد درخت جَک در ایرندگان میتوان استفاده های فراوانی  از این درخت خصوصا در صنعت داشت.